Παλαιόπυργος

  _

Ιστορία

Στην Ήπειρο ο Ελληνισμός εμφανίζεται από το 2100 π.Χ. σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα. Όπως φαίνεται και από τα ελληνικά κείμενα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας του Όμηρου, οι Ηπειρώτες συμμετείχαν σε μεγάλο βαθμό στις υποθέσεις των άλλων ελληνικών φυλών, παρότι ήταν απομακρυσμένοι λόγω της δύσκολης ορεινής περιοχής.

Ωραιόκαστρο

Ωραιόκαστρο Πωγωνίου.Βίντεο Οδοιπορικό

https://www.youtube.com/user/tzourlakos/videos

---

Ωραιόκαστρο

Το χωριό Ωραιόκαστρο είναι χτισμένο κοντά στις πηγές «Γκλάβας» από τις οποίες σχηματίζεται ο ποταμός Γορμός, ένας από τους κυριώτερους παραπόταμους του Καλαμά. Κοντά στο χωριό βρίσκεται ο καταρράκτης στην θέση «Δέση», σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση, καθώς και ένας νερόμυλος και δύο νεροτριβές, το πέτρινο τοξωτό κατωγέφυρο Ωραιοκάστρου αλλά και αρχαιολογικοί χώροι όπως τα ερείπια της ακρόπολης Ωραιοκάστρου, τα ερείπια μονής και ναϋδρίου και προϊστορικοί ταφικοί τύμβοι και οικιστικά λείψανα που χρονολογούνται από την Ύστερη Χαλκοκρατία έως την Ελληνιστική περίοδο, που φανερώνουν την σημασία της περιοχής κατά την αρχαιότητα. Από τον λόφο που βρίσκονται τα ερείπια της ακρόπολης Ωραιοκάστρου (θέση «Κάστρο») υπάρχει πανοραμική θέα προς τον καταρράκτη και όλη την γύρω περιοχή, μέχρι και τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους της Τύμφης.

Παρακάλαμος

ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΣ ΠΩΓΩΝΙΟΥ

Ο Παρακάλαμος είναι από τα πιο σημαντικά οικονομικά και διοικητικά κέντρα της κοιλάδας του Άνω Καλαμά.

Από το 1998 έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Άνω Καλαμά.

Η παλαιότερη ονομασία του ήταν ΠΟΓΔΟΡΙΑΝΗ ή ΠΟΓΔΟΡΑ. Λέξη σλαβική που σημαίνει υποβούνιος τόπος.

Η μετονομασία του επί το ελληνικότερο δεν ήταν και η καλύτερη αφού αν ήθελαν να προσδιορίσουν την περιοχή θα έπρεπε να την ονομάσουν παρά τον Γόρμο και όχι παρά τον Καλαμά αφού ο παραπόταμος (Γόρμος) περνάει από το χωριό και όχι ο Καλαμάς.

Μερόπη Πωγωνίου

Πανηγύρι Μερόπης Πωγωνίου 2010 - Αργυροκαστρίτικο

.

Παλιά ονομαζόταν Ρομπάτες, μετονομάστηκε το 1928 (Δ. 1231/1928).
Πανηγύριζε στις 8 Σεπτεμβρίου - Γεννέσιον της Θεοτόκου, της Παλιουρής, ενώ τώρα πανηγυρίζει το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά τον Δεκαπεντάυγουστο. Το χωριό έχει κεντρική εκκλησίοα της Γέννησης της Θεοτόκου και παρεκλήσια τα παρακάτω:

• Παναγιά
• Μεταμόρφωση του Σωτήρος
• Αγία Παρασκευή
• Άγιος Νικόλαος
• Προφήτης Ηλίας

#2010

Ριάχοβο

Το παράξενο αυτό όνομα στα σλαβικά σημαίνει «ο τόπος με τις καρυδιές».

Χαρακτηριστικά και αξιοθέατα στοιχεία του χωριού αποτελούν το τζαμί που χτίστηκε ανατολικά στην περιοχή, γνωστή ως σήμερα σαν Μετζίτια, καθώς και η τοποθεσία Ντουβρίτσι στην οποία πραγματοποιούνται πανηγύρια και διάφορες εκδηλώσεις τους θερινούς μήνες. Εκεί υπάρχει και το γνωστό κιόσκι με τις βρύσες.

Ρεπετίστα

Το χωριό Ρεπετίστα χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε ένα μικρό λόφο, σε υψόμετρο 400 μ. έχει σήμερα μαζί με την Παηδονιά 151 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Γύρω του απλώνεται ο γόνιμος κάμπος του Άνω Καλαμά, που τον διασχίζουν τρία ποτάμια, ο Γορμός, η Λιμπούστα και ο Καλαμάς. Για πολλά χρόνια το χωριό αυτό ήταν μαζί με την Παϊδονιά, συνοικισμός του Παρακαλάμου και δεν έχει αυτόνομη πορεία.

Είναι όμως ξεχωριστή η γραφική του θέση πάνω στο λοφάκι στα πόδια του οποίου απλώνεται ο κάμπος και οι παραπόταμοι του Καλαμά.

ΡΕΠΕΤΙΣΤΑ

Η ΡΕΠΕΤΙΣΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΗ ΣΩΣΙΝΟΥ

Η ΜΙΚΡΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΗ

Η ΜΙΚΡΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟΣ

ΠΛΑΤΕΙΑ ΡΕΠΕΤΙΣΤΑΣ

Στρατίνιστα

Η Στρατίνιστα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 670 μ., και έχει πληθυσμό σύμφωνα με την απογραφή του 2001, 87 κατοίκους. Ονομαστό είναι το πωγωνίσιο γλέντι που γίνεται συο πανηγύρι κάθε καλοκαίρι. Αξιόλογο είναι το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού, όπου εκτίθονται παραδοσιακά και λαογραφικά αντικείμενα που αποτυπώνουν τον καθημερινό τρόπο ζωής των κατοίκων της περιοχής τα παλαιότερα χρόνια.

ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑΣ

ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑΣ

ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑΣ

Ψηλόκαστρο

Το Ψηλόκαστρο είναι χτισμένο μιά καταπράσινη πλαγιά, στη δυτική πλευρά του Κασσιδιάρη, σε υψόμετρο 570 μ., και έχει σύμφωνα με την απογραφή του 2001, 41 κατοίκους, στην πραγματικότητα όμως είναι πολύ λιγότεροι. Όπως σε όλα τα χωριά του Πωγωνίου έτσι και δω μετά το τέλος του πολέμου, τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πολύ δύσκολα, οι κάτοικοι άρχισαν μαζικά να φεύγουν για τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας και το εξωτερικό. Ξακουστό σε όλη την περιοχή είναι το πανηγύρι του χωριού στο ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κάθε καλοκαίρι. ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΨΗΛΟΚΑΣΤΡΟΥ 2008

Ποντικάτες

Η κοινότητα «Ποντικάται», με μοναδικό συνοικισμό και έδρα, το συνοικισμό «Ποντικάται», αναγνωρίστηκε, αρχικά, με την ονομασία «Ποντικάτες» όπως και ο συνοικισμός. Αργότερα, στις 16 Οκτωβρίου 1940, καθιερώθηκε ο τύπος «Ποντικάται» ως το επίσημο όνομα του συνοικισμού και της κοινότητας.→Σε οθωμανικό κατάστιχο στα 1431, που μας διασώζει ο H. Inaldik, μνημονεύεται το χωριό Bondicati.
Η κοινότητα Ποντικάτες αναφέρεται στο «Χρονικόν των Τσαραπλανών».
Ο Π. Αραβαντινός και ο Ι. Λαμπρίδης γράφουν το όνομα του χωριού Ποντικάταις. Ο τελευταίος σημειώνει, ότι η πληθυντική ονομασία του μαρτυρεί «…την κατά πατριάς διαίρεσιν των λαών εκείνων κατά τον μεσαίωνα και ακολούθως και των κατά συνοικίας επομένως κατοικίαν αυτών…». Υποδηλώνει, δηλαδή, το τοπωνύμιο, σύμφωνα με τον Ι. Λαμπρίδη, χώρο κατοικίας ομώνυμης πατριάς ή φυλής (τσέτας).
Ο Ευ. Π. Παγούνης χρησιμοποιεί τον τύπο Ποντικάτες.
Ποντικάτες= ο τόπος της φάρας του Ποντίκη, κατά τον Σπ. Στούπη, ο οποίος μας πληροφορεί, επίσης, πως «…οικογένεια αρχοντική με το όνομα Ποντίκη υπήρχε στα Γιάννενα και συνέδραμε για την ίδρυση της Μονής Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης που βρίσκονταν κοντά στα Τσαραπλανά…».
Ο Αθ. Παπαχαρίσης θεωρεί, πως η λέξη Ποντικάτες δηλώνει τους απογόνους κάποιου Ποντίκη αρχικά και στη συνέχεια τον τόπο, που αυτοί κατοικούσαν, δηλαδή μετατράπηκε σε τοπωνύμιο.
Κατά τον Στ. Μπέττη, η ονομασία του χωριού έχει «…ρίζα ελληνική (Ποντίκης)…», δηλαδή το χωριό είναι ο τόπος της οικογένειας του Ποντίκη.
Ο Π. Παλούκας υποστηρίζει, ότι κατ’ άλλους πιθανολογείται, ως ισχυρότερη εκδοχή, πως η ονομασία οφείλεται στο ότι «…οι πρώτοι ή κατοπινοί απ’ αυτούς κάτοικοι του χωριού κατάγονταν από την περιοχή του ΠΟΝΤΟΥ…», ενώ καταγράφει και τις εκδοχές πως η ονομασία προέρχεται από το «Ποντίφηξ», ή από την αρχαιοελληνική λέξη «Πόντος», εξαιτίας συγκεκριμένων όμβριων υδάτων στην περιοχή, που αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, λίμνη.
Ο Κ. Ευ. Οικονόμου γράφει το όνομα του χωριού Ποντικάτι, το και το θεωρεί κυριώνυμο, αποδιδόμενο στο επώνυμο Ποντίκης, Πόντικας και την αλβανική κατάληξη –ati «…δηλωτική των μελών μιας οικογένειας…».


Πληθυσμιακή εξέλιξη
1913 Ποντικάτες 413 1961 Ποντικάται 170
1920 Ποντικάτες 344 1971 Ποντικάται 52
1928 Ποντικάτες 343 1981 Ποντικάται 95
1940 Ποντικάται 283 1991 Ποντικάται 115
1951 Ποντικάται 194 2001 Ποντικάται 36
http://www.delvinaki.gr/Efimerides/1171361187343/16.pdf

Οι Ποντικάτες είναι χτισμένες σε μικρή απόσταση από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα, δίπλα στο πανέμορφο δάσος της Μπούνας, έχουν πληθυσμό 36 κατοίκους (απογραφή 2001).

ΒΡΥΣΗ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΜΠΟΥΝΑΣ
ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΜΠΟΥΝΑΣ

Δείτε επίσης

ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ, Γεωγραφία-Ιστορία-Αξιοθέατα

ΠΩΓΩΝΙΑΝΗ, Γεωγραφία-Ιστορία-Αξιοθέατα

Προβολή εικόνας πλήρους μεγέθους

Η Πωγωνιανή ή αλλιώς Βοστίνα, όπως είναι το παλαιό της όνομα, είναι ένα ακριτικό χωριό σε απόσταση 64χλμ. από τα Ιωάννινα, χτισμένο σε υψόμετρο 740μ. στο όρος Μπόζοβο. Βρίσκεται 15 χλμ βορειοδυτικά του Δελβινακίου, κοντά στα σύνορα με την Αλβανία.Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ο πληθυσμός ανέρχεται στους 583 κατοίκους.
Ιστορία
Αρχιεπισκοπή της Ηπείρου, της οποίας η ίδρυση αποδίδεται στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Πωγωνάτο (668-685). Τα όριά της δεν είναι γνωστά, διατηρήθηκε όμως επί αιώνες και ο Μητροπολίτης Αθηνών Μελέτιος (1661-1714) στο βιβλίο του Γεωγραφία παλαιά και νέα αναφέρει ότι "τα χωριά της Πωγωνιανής έχουσι θρόνον αρχιεπισκόπου". Στα τέλη του 1774 οι συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή από την ληστρική δράση των Αλβανών οδήγησαν στην μεταφορά της έδρας της αρχιεπισκοπής στο Βουκουρέστι. Το 1834 ιδρύθηκε η Μητρόπολη Βελλάς και Πωγωνιανής και αργότερα η περιοχή συγχωνεύθηκε εκκλησιαστικώς με άλλες. Κατά τον Τρύφονα Ευαγγελίδη στην Μονή Μολυβδοσκεπάστου λειτουργούσε σχολείο τον 17ο αιώνα.

Οικοτροφείο
Από τις αρχές του περασμένου αιώνα, όταν η Πωγωνιανή ήταν το κεφαλοχώρι της περιοχής, πολλά παιδιά από φτωχές οικογένειες έρχονταν να φοιτήσουν στα σχολεία του χωριού, διαμένοντας στο οικοτροφείο. Παρότι σήμερα το χωριό έχει σχεδόν ερημωθεί, το οικοτροφείο συνεχίζει να επιτελεί το λειτούργημά του στεγάζοντας τα παιδιά από τη Βόρεια Ήπειρο. Παράλληλα αποτελεί μία καλή λύση μπρος στο φάσμα της ανεργίας που αντιμετωπίζουν οι ντόπιοι κάτοικοι.

Η Πωγωνιανή σήμερα, η άλλοτε έδρα της επαρχίας Πωγωνίου, αποτελεί μέρος της Διευρυμένης Κοινότητας Πωγωνιανής. Η Διευρυμένη Κοινότητα Πωγωνιανής αποτελείται από τα χωριά Πωγωνιανή, Δολό, Δρυμάδες, Στραβοσκιάδι.

Στην Πωγωνιανή αξίζει κανείς να επισκεφτεί:
Το πολύ ενδιαφέρον Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου - Δερόπολης
Τη μεγάλων διαστάσεων εκκλησία του Αγ. Νικολάου (1873) με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της
Τα πυκνά δάση της γύρω περιοχής, τα οποία προσελκύουν πολλούς κυνηγούς, αλλά και φυσιολάτρες.

ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα

ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ορεινά Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα

Κοινότητα Πωγωνιανής - Κ.Δ. Πωγωνιανής

Πωγωνιανή (Βοστίνα)

Πωγωνιανή (Βοστίνα)

Πρώτη εγκατάσταση

Είναι δύσκολο να καθοριστεί η πρώτη εγκατάσταση των κατοίκων στην περιοχή, γιατί λείπουν παντελώς μαρτυρίες.

Μαυρόπουλο, Ορεινό

Χρυσόδουλη

Η Χρυσόδουλη Πωγωνίου, είναι χωριό του Νομού Ιωαννίνων. Ανήκει διοικητικά στο δημοτικό διαμέρισμα Μαυροπούλου του Δήμο Δελβινακίου και γεωγραφικά στην περιοχή της Δρινουπόλεως. Η κτηνοτροφία αποτελεί την βασική δραστηριότητα των λιγοστών κατοίκων, 22 με βάση την απογραφή του 2001.Η θέση του χωριού είναι πανοραμική βλέποντας τον κάμπο της Δρόπολης. Η ονομασία του όπως φαινεται σε οθωμανικό κατάστιχο στα 1431, που μας διασώζει ο H. Inalcik, μνημονεύεται το χωριό Hristozali. Χρυσόδουλη ονομάζει το χωριό ο Αθ. Ψαλίδας. Ο Π. Αραβαντινός αναφέρει χωριό με το όνομα Χρυσόδαλη, στη "διοίκησιν" Αργυροκάστρου. Το χωριό δεν αναφέρεται από τον Ι. Λαμπρίδη. Κατά τον Σπ. Στούπη το όνομα Χρυσόδουλη "…πιθανότατα σχετίζεται με τον φεουδαρχισμό και άλλοτε ελέγετο

Νεοχώριον

Κτίσματα, Νεοχώριον

ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΤΙΣΜΑΤΑ - ΝΕΟΧΟΡΙΟΥ

Το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τον ξενώνα (τηλ. 26570 51122) καθώς και ερείπια της αρχαίας πόλης Ατιντάνιας.

Αρχαία πόλη Αντιντάνειας
Η αρχαία πόλη της Αντιντάνιας βρίσκεται στη θέση "Καστρί" (ή Μαγούλα) και είναι το σημαντικότερο αρχαιολογικό μνημείο που σώζεται στην περιοχή. Είναι η δεύτερη πιο παλαιά πόλη της Ηπείρου από αρχαιότατων χρόνων και ο επισκέπτης μπορεί να δει ένα αρχαίο πολιτισμό ο οποίος αποτυπώνεται στα λείψανα του αρχαίου κάστρου, των αρχαίων τάφων αγνώστου χρονολογικής τοποθέτησης και των κτιρίων που σώζονται μέχρι σήμερα. Οι κάτοικοι της περιοχής αυτής αναφέρονται από το Θουκυδίδη ως σύμμαχοι των Μολοσσών και στη συνέχεια των Ρωμαίων. Στο βορειότερο άκρο του λόφου όπου εκτείνονται τα σύγχρονα Κτίσματα και πίσω από το δημοτικό σχολείο υπάρχουν ίχνη αρχαίων θεμελίων. Στην περιοχή όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου υπάρχει οχυρωμένη ακρόπολη. Στη βόρεια πλευρά της ακρόπολης ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια μεγάλου ελληνιστικού οικοδομήματος, το οποίο ακολουθεί τον τύπο των μεγάλων ελληνιστικών οικιών. Τα λείψανα του αρχαίου κάστρου και τα ερείπια των άλλων κτισμάτων βοηθούν τον επισκέπτη να προσεγγίσει τον αρχαίο πολιτισμό της περιοχής.

Τα Κτίσματα (Αρίνιστα) είναι χτισμένα κοντά στα σύνορα και το φυλάκιο Κακαβιάς, έχουν πληθυσμό 354 κατοίκους (απογραφή του 2001). Ωραία είναι η αμφιθεατρική θέα προς τη Δερόπολη, από την μεγάλη πλατεία του χωριού, όπου γίνεται το ονομαστό πανηγύρι κάθε καλοκαίρι. Εδώ έχει τις ρίζες του το πολυφωνικό τραγούδι.

ΚΤΙΣΜΑΤΑ

ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

ΧΟΡΕΥΤΙΚΑ ΜΕ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣ ΣΤΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ

Οδοιπορικό στις Ποντικάτες Πωγωνίου 14 Αυγούστου 2012

Οδοιπορικό στις Ποντικάτες Πωγωνίου 14 Αυγούστου 2012

Μαυροβούνι

Σε μικρή απόσταση από τα Άνω Ραβένια και σε υψόμετρο 800μ., συναντά κανείς το πιο μικρό χωριό,το μπαλκόνι του Δήμου, το Μαυροβούνι. Το όνομα του χωριού προέρχεται από την σύνθεση του επιθέτου «μαύρος» και του ουσιαστικού «βουνό». Αυτό μπορεί επίσης να θεωρηθεί και ως μετάφραση της τουρκικής λέξης Karadag, «kara=μαύρος και dag=βουνό».  Παλιότερα ήταν ένα από τα 46 χωριά του Ζαγορίου και στην τωρινή του θέση χτίστηκε μετά το 1706, όταν ο απόγονος του αρνήθρισκου Ισαήμ Αληζότ Πασάς -όπως αναφέρει ο ιστορικός Λαμπρίδης- "επέρασε δια πυρός και μαχαίρας τους κατοίκους του Μαυροβουνίου, για να αρπάξει την ευφορότατην πεδιάδα...". Αυτό συμπίπτει και με την προφορική παράδοση. 

Πριν το 1900 το χωριό διατηρούσε σχολείο, όπως και άλλα χωριά της περιοχής. Το 1928 χτίστηκε το σημερινό σχολείο, το οποίο προπολεμικά είχε πάνω από 40 μαθητές. Παλαιότερα και μέχρι το 1970 οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Στον εμφύλιο, λόγω της στρατηγικής θέσης του χωριού, έγιναν σκληρές μάχες τα Χριστούγεννα του 1947 με πολλά θύματα από τον Εθνικό και Δημοκρατικό Στρατό. Μετά την κατοχή οι κάτοικοι μαζικά εγκατέλειψαν τις πατρογονικές τους εστίες παρασυρόμενοι από το γενικό κλίμα μετανάστευσης. Σήμερα οι κάτοικοι λιγοστεύουν τους χειμερινούς μήνες και αυξάνονται τους καλοκαιρινούς. Με τους παραθεριστές που έρχονται να περάσουν ευχάριστες στιγμές σε έναν ιδανικό τόπο.  Οι λιγοστοί κάτοικοι στο παραδοσιακό καφενείο σε καλωσορίζουν προσφέροντας σου σπιτικά γλυκά και τσίπουρο. Από τον Προφήτη Ηλία, την κεντρική εκκλησία, που χτίστηκε το 1747, αγναντεύεις όλες τις κορυφές της Πίνδου, την θρυλική Γκραμπάλα, το Καλπάκι και τον Κασιδιάρη.
Πηγαίνοντας πάντα βόρεια περνάς μέσα από ένα μεγάλο και πυκνό δάσος βελανιδιάς. Μέσα σε αυτό βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη της άγριας πανίδας της περιοχής όπως λύκοι, αγριογούρουνα, λαγοί, αλεπούδες, κουνάβια, σκίουροι και πολλά είδη πουλιών.

(κείμενα Ν.Κατσένης)

Μαυρονόρος

Το Μαυρονόρος χτισμένο στις ανατολικές πλαγιές του Κασσιδιάρη, έχει πληθυσμο 137 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001.

---

---

---

---

---

---

---

ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΑΥΡΟΝΟΡΟΥΣ
ΤΟ ΜΑΥΡΟΝΟΡΟΣ ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟ

---

Μαυρονόρος Πωγωνίου. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Το Μαυρονόρος (Τοπική Κοινότητα Μαυρονόρους - Δημοτική Ενότητα ΆΝΩ ΚΑΛΑΜΑ), ανήκει στον δήμο ΠΩΓΩΝΙΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα "Καλλικράτης".

Η επίσημη ονομασία είναι "το Μαυρονόρος". Έδρα του δήμου είναι το Καλπάκι και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο "Καποδίστριας", μέχρι το 2010, το Μαυρονόρος ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Μαυρονόρους, του πρώην Δήμου ΑΝΩ ΚΑΛΑΜΑ του Νομού ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ.

Το Μαυρονόρος έχει υψόμετρο 900 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 39,8504698174 και γεωγραφικό μήκος 20,521668066. Οδηγίες για το πώς θα φτάσετε στο Μαυρονόρος θα βρείτε εδώ.

Παλιό Μαυρονόρος ένα μνημείο χτισμένο εκεί όπου η γαλήνη της φύσης συναντά την αρμονία των χρωμάτων

<< Ξέρεις τα σπίτια πεισματώνουν εύκολα σαν τα ξεγυμνώσεις   >>

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

Και στο παλιό Μαυρονόρος, ένα χωριό της Ηπείρου, τα σπίτια ξεγυμνώθηκαν από το 1964.

Από τότε έχει να καπνίσει τζάκι στο χωριό, από το οποίο ξεκίνησε η αρχιτεκτονική των διώροφων πέτρινων αρχοντικών που αργότερα εξαπλώθηκε σ' ολόκληρη την περιοχή. Όλα τα σπίτια είναι χτισμένα με πέτρα λαξευμένη και ξύλα δουλεμένα από τους Ηπειρώτες μαστόρους

  

Τι να είναι άραγε αυτό που μας τραβάει να επισκεπτούμε αυτά τα ερείπια; Ποια αόρατη δύναμη μας σπρώχνει μέσα από κακοτράχαλους δρόμους και επικίνδυνα μονοπάτια, να ακούσουμε τους ήχους τους; Γιατί τα ερείπια αυτά έχουν φωνή.  Εκπέμπουν ήχους μυστικούς.  Όχι τους ήχους του παρελθόντος, όπου οι φωνές των αγρίων πουλιών του βουνού έκαναν συναυλία μαζί με τις φωνές των κατοιδίων και των ανθρώπων.  Είναι οι ήχοι που φέρνει ο άνεμος περνώντας μέσα απ` τα κρεμασμένα παράθυρα, τις ξεχαρβαλωμένες πόρτες και τους μισογκρεμισμένους τοίχους, διατρέχοντας το χρόνο.

Γιατί ο χρόνος ήταν ελάχιστος και τώρα έγινε απέραντος σ` αυτό το ορεινό τοπίο που κάποτε έσφυζε από ζωή  Και τα χρώματα! Αυτή η πανδαισία των χρωμάτων, που κάθε στιγμή αλλάζουν γιατί το εκτυφλωτικό φως δημιουργεί ένα ανεπανάληπτο εικαστικό γεγονός. Καθώς ο ήλιος κρύβεται και εμφανίζεται διαρκώς πίσω από διάφανη συννεφιά, παίζει με τα ερείπια δημιουργώντας μια αέναη κίνηση σκιών. Μια κίνηση που σου δίνει την αίσθηση ότι εδώ τίποτα δεν έχει πεθάνει, ότι  η ζωή συνεχίζεται.

« Ξέρεις τα σπίτια πεισμώνουν εύκολα, σαν τα γυμνώσεις », γράφει ο Γιώργος Σεφέρης.

  Και το παλιό Μαυρονόρος πάνω στη βουνοκορφή της ηπείρου, ζώντας τη φθορά ξεγυμνωμένο, ενσωματώνεται στο γαλήνιο τοπίο και περιμένει τους απαιτητικούς επισκέπτες, που σε πείσμα του κακοτράχαλου δρόμου φθάνουν ως εδώ.

Από το 1964 έχει να καπνίσει τζάκι στο Παλιό Μαυρονόρος, όταν και ο τελευταίος κάτοικος το εγκατέλειψε για να  εγκατασταθεί στο Νέο Μαυρονόρος. Όμως εδώ ξεκίνησε το 1866, που πρωτοκατοικήθηκε, η αρχιτεκτονική των διώροφων πέτρινων αρχοντικών που εξαπλώθηκε αργότερα σε όλα τα χωριά της Ηπείρου. Όλα τα σπίτια, χτισμένα με πέτρα λαξευμένη από Ηπειρώτες μαστόρους και ξύλα δουλεμένα με το χέρι, είναι διώροφα με χαρακτηριστικό την πίντσα, το υπόγειο κελάρι. Η διαδρομή είναι δύσκολη, ο δρόμος δύσβατος το τοπίο όμως μαγευτικό.

Από την περιοχή Αλώνια, πάνω απ' το βράχο ο επισκέπτης μπορεί να δει απ' τη μία μεριά το φαράγγι του Βίκου και από την άλλη την κακαβιά. Οι πρώτοι κάτοικοι του διάλεξαν αυτή την τοποθεσία, κυρίως γιατί μπορούσαν να εποπτεύσουν το γύρω χώρο, να οργανώνουν την άμυνα τους από τις επιθέσεις των Τουρκαλβανών και επειδή υπήρχε  άφθονο νερό.

Ήταν είκοσι οχτώ οικογένειες που ξεκίνησαν από το χωριό Γλούστα, κεφαλοχώρι της Θεσπρωτίας, που βρίσκεται στο βουνό Στουπίτσα ή Μαυρονόρος - και σε ανάμνηση έδωσαν στο χωριό τους το όνομα αυτό.

  Η ζωή εδώ ήταν δύσκολη. Όμως οι Μαυρονορίτες, επειδή ήταν εργατικοί, δημιούργησαν μεγάλες περιούσιες παλεύοντας με τις κακοτράχαλες πλαγιές του κασιδιάρη και γεμίζοντας αμπέλια την περιοχή που τους παραχώρησε ο Εγιουπ Πασάς.

Ήταν και οι πιο φημισμένοι χτίστες τις εποχής αυτής. Σχεδόν όλες οι εκκλησίες των γύρω χωριών ήταν από Μαυρονορίτικα χέρια. Το ίδιο και τα σχολεία και πάρα πολλές γέφυρες.

    Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα που είχαν ν' αντιμετωπίσουν οι κάτοικοι του Μαυρονόρος ήταν οι πολλές συμμορίες Τουρκαλβανών που λεηλατούσαν τα χωριά.

     Για το λόγο αυτό όλοι οι κάτοικοι ήταν οπλισμένοι και οργανωμένοι στο Ηπειρωτικό κομιτάτο, που το συντηρούσε η Ηπειρωτική Εταιρεία, η οποία είχε ιδρυθεί στις 25 Μαρτίου του 1906 και εκτός από την ανάγκη για άμυνα περίμεναν το σύνθημα για απελευθερωτικό αγώνα.

Το 1866 εγκαταστάθηκαν οι Μαυρονορίτες στην πογδόριανη και από το1886 την περιοχή την έδωσε  ο σουλτάνος στον αρχιστράτηγο των τούρκικων δυνάμεων Εγιούπ πασά, ο οποίος είχε νικήσει τις Σερβικές δυνάμεις στο Αλεξινάρ της Γιουγκοσλαβίας.   Φαίνεται ότι επρόκειτο για προοδευτικό άνθρωπο, γιατί έδωσε άδεια στους κατοίκους να φυτέψουν αμπέλια, στην τοποθεσία που λέγεται Νταιρέδες η Ντερεκέδες, που θα πει τοποθεσία κατάλληλη για καρποφόρα δένδρα. Φύτεψαν οι Μαυρονορίτες γύρω στα 850 στρέμματα αμπέλια και έβγαζαν το χρόνο περίπου 700.000 με 800.000 οκάδες κρασί και 100.000 με 120.000 τσίπουρο.  Είχε καταφέρει δε ο Εγιούπ πασάς και είχε φέρει κλήματα και οπωροφόρα δένδρα από την πατρίδα του την Προύσα  Έτσι, οι πρόσφυγες από την Γλούστα της Θεσπρωτίας προόδευσαν, έχτισαν τα αρχοντικά τους και έγιναν αγαπητοί στους ντόπιους κατοίκους των γύρω χωριών.

Ονομαστό έχει μείνει το γλέντι στο πανηγύρι του Μαυρονόρος που γινόταν στις 20 Μαΐου και γιορταζόταν η ανακομιδή των λειψάνων του Αγ. Νικολάου.   Ανήμερα του πανηγυριού όλοι οι Μαυρονορίτες, καθώς και οι φιλοξενούμενοι τους από τις γύρω περιοχές, με αρματωμένα τα μουλάρια τους, με χρωματιστές κουβέρτες και παρδαλά κιλίμια κατηφόριζαν με τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους στο ξωκλήσι του Αγ. Νικολάου που βρίσκεται σήμερα πίσω από την κεντρική εκκλησία του νέου Μαυρονόρος Ευαγγελίστρια. Όπως γράφει ο Γιάννης Μούτσιος στα «Πανοχώρια της Μουργκάνας», μετά τον Εμφύλιο το παλιό Μαυρονόρος ακολούθησε τη μοίρα των ορεινών οικισμών της χώρας, που εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους τους είτε για να εγκατασταθούν στις πόλεις όπου η ζωή ήταν ευκολότερη είτε να πάρουν το δρόμο της ξενιτιάς. Σήμερα τα ερειπωμένα διώροφα αντιστέκονται στη φθορά για να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη αλλά και την ιστορία τους.

       Γιατί το καθένα από αυτά έχει μια δική του ιστορία να διηγηθεί.

Βαδίσαμε πολλή ώρα πάνω στους απάτητους βράχους με κίνδυνο από στιγμή σε στιγμή να τσακιστούμε. Το αυτοκίνητο το εγκαταλείψαμε νωρίς, καθώς υπήρχε η βεβαιότητα ότι θα το αφήναμε για πάντα κειμήλιο στο βουνό.  Ο σκύλος ο ντόπιος σύντροφος μας έπειτα από αρκετή ώρα ανάβασης μας εγκατέλειψε, γυρεύοντας λιγότερο ριψοκίνδυνη παρέα. Όταν φθάσαμε όμως όλη η κούραση εξαφανίσθηκε.  Τα υπέροχα διώροφα ερείπια, με τα χόρτα και τα λουλούδια να δίνουν ζωή στους αρμούς τους, μας έφερναν στο νου τα « Ελεγεία της οξωπετρας » του Οδυσσέα Ελύτη.

«..με Κόρες πέτρινες και που κρατούν λουλούδια. Θα `ναι νύχτα και Αύγουστος.   Τότε που αλλάζουν των αστερισμών οι βάρδιες. Και τα βουνά ελαφρά. Γιομάτα σκοτεινών αέρα στέκουν  λίγο πιο πάνω απ' τη γραμμή  του ορίζοντα...». 

Η ομορφιά, το αρμονικό δέσιμο της πέτρας με το ηπειρωτικό τοπίο δεν σ' αφήνει να σκεφτείς την εγκατάλειψη ενός μέρους που κάποτε ήταν γεμάτο ζωή.

     Ίσως να ολοκληρώθηκε κι εδώ ακόμη ένας κύκλος, και τώρα μπαίνουμε σε μια νέα φάση τη φάση της υπέροχης παραίτησης και της ενσωμάτωσης της πέτρας στον τόπο που τη γέννησε, θυμίζοντας μας όμως έντονα τη μαστοριά και το μεράκι των ανθρώπων που τη δούλεψαν. 

Οδοιπορικό στο παλιό Μαυρονόρος

Με αφορμή τις εκδηλώσεις της αδελφότητας Μαυρονοριτών εκπληρώθηκε σήμερα η επιθυμία που είχα εδώ και πολλά χρόνια, να επισκεφτώ το παλιό Μαυρονόρος.

Συνοδοιπόρος μου στην επίσκεψη αυτή ήταν ο φίλος μου ο Αποστόλης και ξεναγός μας ο επίσης φίλος, Μαυρονορίτης Θωμάς Μούτσιος τον οποίο ευχαριστώ θερμά και για την εξαιρετική φιλοξενία του αλλά και για την λεπτομερή και καταπληκτική ξενάγηση που μας έκανε στο παλιό χωριό, στο παλιό Μαυρονόρος.

Ανεβαίνοντας για το παλιό Μαυρονόρος
συναντήσαμε "το εικόνισμα του αποχωρισμού".
Εδώ αποχαιρετούσαν οι Μαυρονορίτες τους ξενιτεμένους τους
κι εδώ τους περίμεναν πάλι όταν επέστρεφαν απ' τα ξένα.

Η απόσταση από το νέο μέχρι το παλιό Μαυρονόρος είναι περίπου μισή ώρα με το αυτοκίνητο σε έναν ομαλό σχετικά χωματόδρομο, μέσα σ' ένα καταπράσινο τοπίο. Ανεβαίνοντας το βουνό η θέα αρχίζει να απλώνεται και φτάνοντας στο οροπέδιο όπου βρίσκεται το παλιό Μαυρονόρος αντικρύσαμε ένα πλήθος λιθόχτιστων σπιτιών, τα περισσότερα από τα οποία λόγω της εγκατάλειψης έχουν ήδη καταρρεύσει. Υπάρχουν όμως και μερικά τα οποία βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση και μαρτυρούν την τέχνη των μαστόρων εκείνης της εποχής (τέλη του 19ου αι). όταν και χτίστηκε από τις οικογένειες των Γλουστινών που έφυγαν από τη Μουργκάνα το 1866, εξαιτίας των αγάδων του Φιλιατιού, και ήρθαν εδώ στον Κασιδιάρη, στον απομακρυσμένο και απομονωμένο ετούτο τόπο, για να φτιάξουν και να δημιουργήσουν εδώ, από το μηδέν, το καινούριο τους χωριό και να ζήσουν εδώ μια νέα, δύσκολη και με πολλές ταλαιπωρίες και στερήσεις ζωή.

Το ιστολόγιο του Μαυρονόρους στο διαδίκτυο

Κατά την άφιξή μας μας υποδέχτηκαν οι μοναδικοί(;) κάτοικοι του χωριού, μια ομάδα ήσυχων και πανέμορφων σκυλιών, που μας συνόδεψαν ακούραστα σε όλη μας την πορεία μέσα στους δρόμους του παλιού χωριού.

Ανεβαίνοντας με έναν από τους "συνοδούς" μας προς την εκκλησία του Αϊ Γιώργη.

Τα συναισθήματά μου ήταν ανάμεικτα. Από τη μια η μεγάλη συγκίνηση που βρισκόμουν σε έναν τόπο όπου κατοικούσαν εδώ χωριανοί μου από τη Γλούστα και από την άλλη μεγάλη χαρά και θαυμασμός για την ομορφιά του τοπίου, την μοναδική θέα και τις καταπληκτικές εικόνες που αντίκρυζα. Η συγκίνηση βέβαια του φίλου μου του Θωμά ήταν εμφανώς μεγαλύτερη όταν μας μιλούσε για τα μισογκρεμισμένα σπίτια, την ιστορία του χωριού, τον τρόπο ζωής και τις ασχολίες των κατοίκων και έγινε ακόμα μεγαλύτερη όταν επισκεφτήκαμε την εκκλησία του χωριού, τον Αϊ Γιώργη, εκεί οπου υπήρχε και το παλιό νεκροταφείο του χωριού.

Η παλιά βρύση του χωριού στην κεντρική πλατεία.

Η εκκλησία του Αϊ Γιώργη.
Εδώ κάθε χρόνο του Αγίου Πνεύματος γίνεται γιορτή από τους Μαυρονορίτες.

Το δημοτικό σχολείο του χωριού.

Επισκεφτήκαμε το δημοτικό σχολείο το οποίο έστεκε βουβό και άδειο από το 1961, όταν και οι Μαυρονορίτες αποφάσισαν, λόγω της μεγάλης απόστασης που είχαν τα χωράφια τους από το χωριό, να μετοικήσουν χαμηλότερα και να φτιάξουν το καινούριο τους χωριό. "Από τότε έχει να καπνίσει τζάκι στο χωριό, από το οποίο ξεκίνησε η αρχιτεκτονική των διώροφων πέτρινων αρχοντικών που αργότερα εξαπλώθηκε σ' ολόκληρη την περιοχή. Όλα τα σπίτια είναι χτισμένα με πέτρα λαξευμένη και ξύλα δουλεμένα από τους ντόπιους Ηπειρώτες μαστόρους." [αφιέρωμα στο παλιό Μαυρονόρος από το περιοδικό "echorama" ]

Στη συνέχεια πήγαμε στα αλώνια, μια τοποθεσία όπου έχουν φτιαχτεί και πάλι, με τη βοήθεια ευρωπαϊκών προγραμμάτων, τρία αλώνια στη θέση παλαιότερων που είχαν καταστραφεί. Η θέα στο σημείο αυτό είναι απερίγραπτη. Από κει βλέπει κανείς όλο τον κάμπο του Παρακαλάμου και της Βελλάς, το λόφο Σωσίνου με το μοναστήρι, καθώς και τα χωριά που βρίσκονται χτισμένα γύρω γύρω (Δολιανά, Καλπάκι, Χρυσόραχη) ενώ το βλέμα μπορεί να φτάσει μέχρι τα βουνά του Ζαγορίου και την Γκαμήλα. Παρόλο που ο καιρός ήταν συννεφιασμένος μπορούσες εύκολα να διακρίνεις τους βράχους του Πάπιγκου.

Ανεβαίνοντας το μονοπάτι προς τα αλώνια.

Τα τρία αλώνια στην κορφή του λόφου.
Η θέα από δω πάνω είναι μοναδική!

΄Το ένα από τα δύο μαγαζιά του χωριού.

Φεύγοντας, το Μαυρονόρος επαλήθευσε το όνομά του [«.Αποδείχνεται δε ότι όταν ήρθαν οι σημερινοί Μαυρονορίτες βρήκαν το όνομα του Μαυρονόρους. Μαυρονόρος το είχαν ονομάσει επειδή κανένα άλλο βουνό δε μαυρίζει, όταν συννεφιάζει, όσο αυτό. Και Κασιδιάρη είπαν το βουνό επειδή η στενόμακρη κορυφή του είναι γυμνή.» (Γιάννης Θ.Μούτσιος)]

και μας ξεπροβόδισε με μια έκπληξη. Ενώ είχε να βρέξει πολλούς μήνες και τα σύννεφα στον ουρανό ήταν αρχικά πολύ αραιά, σύντομα πύκνωσαν και μαύρισαν και μια μπόρα ξαφνική, αφού είχαμε τελειώσει τη διαδρομή μας, άρχισε να μας δροσίζει και σε λίγο μας έκανε μούσκεμα. Δεν βιαστήκαμε όμως να φύγουμε γιατί οι μυρωδιές από το βρεγμένο χώμα μας κρατούσαν εκεί για να τις απολαύσουμε ώστε να μπορέσουν έτσι να μετάσχουν όλες μας οι αισθήσεις στο ταξίδι αυτό και να είναι οι αναμνήσεις μας πιο πλήρεις.

Επιστροφή στο Μαυρονόρος.

Επιστρέφοντας στο νέο χωριό η βροχή είχε δυναμώσει για τα καλά οπότε "επιβάλλονταν" ένα τσιπουράκι, το οποίο μας κέρασε με μεγάλη χαρά και εγκαρδιότητα η μητέρα του Θωμά, η θειάκω Μούτσιαινα.

[Πουλίζος Χριστόφορος]

"Λιθοσωριές που κοίτεσθε χαλάσματα κι ερείπια,

ανάκτορα ερειπωθέμελα κοίτεσθε και κοιμάστε,

λησμονημένα, αμίλητα στο πέρασμα του χρόνου,

και πάνω σας λουφάζουνε γουστέρες νυσταγμένες"

 Περισσότερες φωτογραφίες από το παλιό Μαυρονόρος μπορείτε να βρείτε, εδώ... >>>

---

ΜΑΥΡΟΝΟΡΟΣ #2011 ΠΑΝΗΓΥΡΙ 1