Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου - Δερόπολης, Μουσείο Ταχυδρομικό – Τηλεπικοινωνιακό, Μουσείο Ψηφιδωτού του Γιάννη Κολέφα

Το Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου - Δερόπολης ιδρύθηκε από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο, Πωγωνιανής τον Αύγουστο του 1996 και στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Μουσουλμανικού   τεμένους, το οποίο διαρρυθμίστηκε, επισκευάστηκε  και οργανώθηκε σύμφωνα με τις οδηγιες τουι Υπουργείου Πολιτισμού.
  Τα εκθέματα του, που στο σύνολο τους  σχεδόν προέρχονται από δωρεές, είναι αντιπροσωπευτικά της ζωής και του λαϊκού πολιτισμού του Πωγωνίου και της Δερόπολης. Σε αυτά περιλαμβάνονται οικιακά σκεύη, υφαντά, τοπικές φορεσιές, αργαλειός, ξυλόγλυπτα, κοσι ήματα , κτηνοτροφικά εργαλεία καθώς και φωτογραφίες από τα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ου αιώνα.

Πωγωνιανή – Μουσείο Ταχυδρομικό – Τηλεπικοινωνιακό
Ακριτική Πωγωνιανή,  στην επαρχία Πωγωνίου της Ηπειρωτικής γης.
Στα 740 μέτρα το χωριό, χτισμένο στο όρος Μπόζοβο, με την χαρακτηριστική αρχιτεκτονική των πέτρινων σπιτιών της Ηπείρου. Απέχει από τα Ιωάννινα 67χλμ.
Γνώρισε μεγάλη ακμή στα παλαιότερα χρόνια ως εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο του Πωγωνίου, ενώ επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν έδρα επισκοπής και διοικητικό κέντρο της περιοχής.
Στην κεντρική πλατεία του χωριού στο παλιό αρχοντικό της οικογένειας Αλεξοπούλου, που επί Τουρκοκρατίας ήταν Σεράι του μπέη, αντικρίσαμε ένα εξαιρετικό Μουσείο, που μας μετέφερε σε παλιότερες εποχές και ιστορεί των ανθρώπων τις επικοινωνίες.
Μιλάμε για το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών, με τη μεγάλη συλλογή του σε εκθέματα της προψηφιακής εποχής.
Την ιδέα της δημιουργίας του Μουσείου, είχε ο ερευνητής και συγγραφέας Κώστας Κωστούλας, που εργαζόταν για χρόνια στον ΟΤΕ. Με την βοήθεια  παλιών συνταξιούχων του ΟΤΕ και των ΕΛΤΑ, συγκέντρωσαν τα αντικείμενα της πολύ ενδιαφέρουσας συλλογής.
Ο κ.Κωστούλας διέθεσε την συλλογή στον Πολιτιστικό Σύλλογο της Πωγωνιανής.
Ανάμεσα στα εκθέματα, περιλαμβάνονται φωτογραφικό υλικό , τηλέγραφοι, χειροκίνητα τηλέφωνα, μονωτήρες πορσελάνης, μεταλλάκτες, γραμματόσημα, φάκελοι αλληλογραφίας, γράμματα που φέρουν πάνω τους τουρκικά γραμματόσημα και πρωτότυπα τηλεγραφήματα.
Στην περιοχή τα πρώτα αυτόματα τηλέφωνα, άρχισαν να λειτουργούν το 1936.
 Στην πλατεία του χωριό επιβλητικός στέκει ο υπεραιωνόβιος πλάτανος, που σκορπίζει απλόχερα τη σκιά του, τους καλοκαιρινούς ζεστούς μήνες. Εξαιρετικό είναι και το δάσος δρυών νότια της Πωγωνιανής, ως το χωριό Ποντικάτες.
Εδώ στις εσχατιές της πατρίδας μας χάρη στο μεράκι και τον κόπο κάποιων ανθρώπων,  συναντάμε ζώσα την ιστορία της ανθρώπινης επικοινωνίας των παλιότερων χρόνων και ξεδιπλώνουμε τις πτυχές της  ιστορίας του τόπου.

 Μουσείο Ψηφιδωτού του Γιάννη Κολέφα στην Πωγωνιανή

Με ατομικές, ομαδικές και διεθνείς εκθέσεις, αλλά και δημοσιεύσεις για την τεχνική και την αποκατάσταση του ψηφιδωτού, ο Γιάννης Κολέφας με τις γνώσεις, την αγάπη και την αφοσίωση που τον διάκρινε, ήταν ο άνθρωπος που επανέφερε την τέχνη του ψηφιδωτού στην γενέτειρά του, την Ελλάδα.
 Γεννημένος το 1927 στο χωριό Σταυροσκιάδι Πωγωνίου στην Ήπειρο, ο Γιάννης Κολέφας αποφοιτά από το εργαστήριο ζωγραφικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.) με καθηγητή τον Γιάννη Μόραλη.
  Με υποτροφία της Ιταλικής κυβέρνησης σπουδάζει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας, ενώ με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ραβέννας, στη ζωγραφική και στην τεχνική και αποκατάσταση των ψηφιδωτών.
   Το 1965 διορίζεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας, ως ο μοναδικός υπεύθυνος για την συντήρηση και διάσωση των Βυζαντινών ψηφιδωτών που βρίσκονταν στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
   Διδάσκει στη Σχολή Συντηρητών του Βυζαντινού Μουσείου και το 1974 διορίζεται καθηγητής ψηφιδωτού στην Α.Σ.Κ.Τ.
Πέθανε το 1986.